Σκοπός τής ερευνητικής εργασίας
Ο γενικός σκοπός τής ερευνητικής εργασίας "Μαθηματική μοντελοποίηση και τοπικές κοινωνίες", που εκπόνησαν οι μαθητές, είναι η βαθύτερη κατανόηση τής έννοιας τού θεσμού τής τοπικής αυτοδιοίκησης και τής άρρηκτης σχέσης του με τον κόσμο των Μαθηματικών. Μέσα από την περιγραφή τής εξέλιξης τής διοικητικής δομής τού ελληνικού κράτους και την ανάλυση τού ισχύοντος προγράμματος τοπικής αυτοδιοίκησης «Καλλικράτης», οι μικροί «επιστήμονες» συνειδητοποίησαν την αναγκαιότητα ύπαρξης των τοπικών κοινωνιών, την αλληλεπίδραση των κοινωνικών συνθηκών τής εκάστοτε εποχής με τη διοικητική οργάνωση τής χώρας μας καθώς και τα πολλαπλά τοπικά θέματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τα πιθανά αυτά προβλήματα των Δήμων θα μπορούσαν να επιλυθούν με τη συνεισφορά τής μαθηματικής επιστήμης και ειδικότερα με την εφαρμογή τής μαθηματικής μοντελοποίησης.
Η ομιλία
Μεταξύ άλλων, η κ. Μητροπούλου τόνισε τα εξής:
«Η Τοπική Αυτοδιοίκηση καθιστά τη λειτουργία ενός κράτους περισσότερο αποτελεσματική, μεταθέτοντας τις τοπικές αρμοδιότητες στην περιφέρεια και στους ασκούντες την τοπική εξουσία. Με την ανάπτυξη τής διοικητικής αυτής οργάνωσης μειώνεται το χάσμα ανάμεσα στους πολίτες και στην εξουσία, πολλαπλασιάζονται οι ευκαιρίες ενεργητικής συμμετοχής τού ατόμου στην πραγμάτωση κοινών σκοπών για τις τοπικές υποθέσεις, με αποτέλεσμα να ενισχύεται το δημοκρατικό πολίτευμα.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως θεσμός έχει δομή και λειτουργία, εξυπηρετεί τα συμφέροντα τής κοινωνίας στο πλαίσιο τής εξουσίας και συμβάλλει στην κοινωνική ισορροπία και την ιστορική αλλαγή. Μέσω αυτού προωθείται η διαχείριση, η αυτοδιαχείριση και η λύση τοπικών ζητημάτων, αντιμετωπίζονται προβλήματα χωροταξίας και περιβάλλοντος, απασχόλησης, εκπαίδευσης, πολιτισμού κ.ά.
Ο θεσμός πάντα αναδύεται από τις ιστορικές και τις κοινωνικές σχέσεις και συνδέεται με το σύνολο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, ιδεολογικών, επιστημονικών και τεχνολογικών. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως κοινωνικός και πολιτικός θεσμός επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις ιστορικές, τις πολιτικές, τις πολιτειακές, τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε μια χώρα.
Συγκεκριμένα, κατά τη σύσταση τού ελληνικού κράτους προωθείται το συγκεντρωτικό αυτοδιοικητικό σύστημα, λόγω τής αναγκαιότητας ενδυνάμωσης τού κράτους. Κατά τη Βασιλεία και την Αντιβασιλεία που επικράτησαν στην Ελλάδα και πάλι τα συστήματα αυτοδιοίκησης είναι συγκεντρωτικά (Συντάγματα 1844, 1864). Σε περιόδους Δημοκρατίας παρατηρείται η συνταγματική κατοχύρωση των Ο.Τ.Α., χωρίς όμως αποφασιστικές αρμοδιότητες (Συντάγματα 1864, 1912, 1927 και 1952). Σε περιόδους πολέμου, διένεξης και πολιτικής αστάθειας η υποβάθμιση τής αυτοδιοίκησης αποτέλεσε κοινό παρονομαστή. Αυτό μεταφράζεται στην ανυπαρξία πλήρους λειτουργίας τού συγκεκριμένου θεσμού.
Η εναλλαγή τού διπόλου: δήμοι – κοινότητες, ενώ είχε θεσμοθετηθεί ήδη από το Σύνταγμα τού 1912, συνεχίζεται και στα Συντάγματα τού 1927, 1952.
Το Σύνταγμα τού 1975 κατοχυρώνει τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως Νομικά Πρόσωπα και τους προσδίδει διοικητική αυτοτέλεια. Επίσης, η εκλογή των Αρχών είναι άμεση και η πρωτοβάθμια Τ.Α. ορίζει Δήμους και Κοινότητες. Βάσει τού Συντάγματος 1975/1986 ορίζεται ο Νόμος 2539/1997, ο οποίος θεσπίζει το σχέδιο «Ιωάννης Καποδίστριας», που αποτελεί σταθμό στην εξέλιξη τής τοπικής αυτοδιοίκησης, διότι αναχαρτογραφήθηκε σε πολύ σημαντικό βαθμό η Ελλάδα όσον αφορά στο πρωτοβάθμιο αυτοδιοικητικό επίπεδο. Η καινοτομία του έγκειται στη μεγάλη μείωση των Δήμων – Κοινοτήτων που προϋπήρχαν από το 1912, επί Ελ. Βενιζέλου, τα δε όργανα είναι αιρετά με τοπικές και αποφασιστικές αρμοδιότητες. Με τον Νόμο δε 1622 τού 1986, προβλέπεται και β΄ βαθμός Τ.Α. οι Νομαρχίες.
Με την αναθεώρηση τού Συντάγματος 1975/1986/2001 θεσμοθετείται καταστατικά ότι η διοίκηση τού κράτους οργανώνεται «σύμφωνα με το αποκεντρωτικό σύστημα», θεσπίζονται τα τοπικά δημοψηφίσματα και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποκτούν δημοσιονομική αυτοτέλεια.
Τέλος, το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Ν. 3852 /2010), εισάγοντας μια «Νέα αρχιτεκτονική τής αυτοδιοίκησης και τής αποκεντρωμένης διοίκησης», διέπεται από την ίδια φιλοσοφία με το σχέδιο «Ι. Καποδίστριας», τής συνένωσης δηλαδή των υπαρχόντων μικρών Δήμων σε λιγότερους, μεγαλύτερους και ισχυρότερους, ώστε το σύστημα Τ.Α. να είναι περισσότερο αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση των τοπικών υποθέσεων. Το ισχύον πρόγραμμα, με τη μείωση των τοπικών διοικήσεων και των αιρετών υπαλλήλων εξυπηρετεί τη μείωση τού κόστους λειτουργίας τους, δεδομένης τής οικονομικής ύφεσης που μαστίζει την Ελλάδα καθώς και το μεγαλύτερο τμήμα τής διεθνούς κοινότητας, και ακολουθώντας την πολιτική τής Ευρωπαϊκής Ένωσης στοχεύει σε μια ριζική αλλαγή τού τρόπου λειτουργίας τού κράτους. Βέβαια, σε κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης υπάρχουν αντίθετες απόψεις, δυσκολίες και δυσεπίλυτες καταστάσεις, οι οποίες απαιτούν καινοτόμες μεθόδους και τρόπους αντιμετώπισης και επίλυσής τους."
Η κ. Μητροπούλου αναφέρθηκε στις νέες αρμοδιότητες των Δήμων, λέγοντας:
"Με το πρόγραμμα “Καλλικράτης” ξεκινά η διαδικασία αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων προς την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωμένη διοίκηση, που θα περιορίσει το κράτος στις λειτουργίες που οφείλει να ασκεί, τις επιτελικές και τις εποπτικές. Οι αρμοδιότητες μεταφέρονται μαζί με τους αντίστοιχους πόρους και προσωπικό και προβλέπονται μεταβατικές περίοδοι για την εξασφάλιση τής ομαλής συνέχειας στην άσκηση των αρμοδιοτήτων και τής εξυπηρέτησης των πολιτών.
Οι νέες αρμοδιότητες των συνενωμένων δήμων περιλαμβάνουν:
α) έκδοση οικοδομικών αδειών,
β) αρμοδιότητες τού Τομέα τής Κοινωνικής Πρόνοιας (καταβολή επιδομάτων στους δικαιούχους, η χορήγηση κάρτας αναπηρίας κοινωνική προστασία),
γ) αρμοδιότητες στους τομείς:
i) έκδοσης σειράς επαγγελματικών αδειών, ii) γεωργίας, κτηνοτροφίας, αλιείας, iii) εκτέλεσης έργων, διασφάλισης συγκοινωνιακών υποδομών, iv) προστασίας τής δημόσιας υγείας, v) παιδείας (εκτέλεση προγραμμάτων διά βίου μάθησης, ανέγερση και συντήρηση σχολικών κτηρίων), vi) αθλητισμού, πολιτισμού και vii) αργάνωσης και λειτουργίας λαϊκών αγορών.
Συμπερασματικά, η διοικητική και η δημοσιονομική αυτοτέλεια των Δήμων δίνει το δικαίωμα στα θεσμικά όργανά τους να κατασκευάζουν δικά τους γυμναστήρια, γήπεδα μπάσκετ, πολιτιστικά κέντρα, σχολικά κτήρια κ.ά. Συμβάλλει δηλαδή στη μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στις τοπικές τους κοινότητες και τους παρέχει τους πόρους για να τα αντιμετωπίσουν περισσότερο αποτελεσματικά."
Η προσκεκλημένη καθηγήτρια θαύμασε τον ζήλο των μαθητών και την πρωτοπυπία τής διαθεματικής προσέγγισης τού θέματος τής ερευνητικής εργασίας τους.
Οι μαθητές που συμμετείχαν στην ερευνητική εργασία και παρακολούθησαν την ομιλία ήταν: Γ. Βραχνής, Α. Δημόπουλος, Γ. Καργιανάκη, Α. Κωστόπουλος, Ν. Μακράκη, Α. Αναστασάκης, Ι. Κοιλιάδη, Α. Κωνσταντάρα, Ν. Μαραλέτος, Σ. Μαρούλης, Α. Σαλτέλλης, Μ. Μπαλτά, Ν. Παναγοπούλου, Δ. Παπαγεωργίου, Ε. Σκολίδη, Ειρ. Χουζούρη, Δ. Μωραΐτη, Μ. Παναγάκη, Σ. Παπαδημητρίου, Σ. Πουπάκη, Α. Σεργή, Μ. Φιλιπποπούλου.
Υπεύθυνοι καθηγητές για τη συγκεκριμένη ερευνητική εργασία καθώς και για την οργάνωση τής εκδήλωσης ήταν οι κ. Χρήστος Βραχνός, μαθηματικός, και Δήμητρα Χατζηαγγελάκη, Πολιτικών και Νομικών Επιστημών.