Tην Τετάρτη 27 Μαρτίου 2024 οι μαθητές των τμημάτων Α΄1 και Α΄2 τού Β΄ Αρσακείου Γυμνασίου Ψυχικού παρακολούθησαν τις «Λέξεις που πληγώνουν, λέξεις που χαμογελούν», ένα βιωματικό εργαστήριο για τον λεκτικό εκφοβισμό στο σχολικό περιβάλλον, που δημιουργήθηκε από τη γλωσσολόγο δρα Μαρία Καμηλάκη, Προϊσταμένη τού Τμήματος Κοινοβουλευτικής Βιβλιοθήκης τής Βουλής. Στόχος τού εργαστηρίου ήταν να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι δεν είναι ουδέτερες οι γλωσσικές μας επιλογές, με συνέπεια οι λέξεις που χρησιμοποιούμε να έχουν τη δύναμη να στιγματίσουν και να πληγώσουν.

Αρχικά, η δρ Καμηλάκη, αφού εξήγησε στους μαθητές μας τι εννοούμε με τον όρο «εκφοβισμός», αναφέρθηκε στο επικοινωνιακό πλαίσιο, όπως και στα κίνητρα που πυροδοτούν τα φαινόμενα λεκτικού εκφοβισμού (ο φόβος προς το διαφορετικό, η ανακύκλωση τής βίας) τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη αντίδρασης στις λέξεις που δεν τους αρέσουν.

Στη συνέχεια, μέσα από κιναισθητικές δραστηριότητες, έβαλε τα παιδιά να ξεχωρίσουν ανώνυμα λέξεις που τα πληγώνουν, να τις κατηγοριοποιήσουν και στη συνέχεια να μπουν σε ομάδες ανάλογα με τυχαίες καρτέλες που είχαν στα χέρια τους. Ακολούθησε συζήτηση για ποικίλες κατηγορίες τής διαφορετικότητας (εξωτερική εμφάνιση, νοημοσύνη/σχολική επίδοση, κοινωνικό φύλο, κοινωνικο οικονομική κατάσταση, εθνική/εθνοτική προέλευση, ασθένεια/αναπηρία).

Τα παιδιά προβληματίστηκαν ως προς τα στερεότυπα, την αλλαγή προτύπων ανάλογα με την εποχή, αλλά και την αντίσταση που συνοδεύει κάθε αλλαγή. Αξιοποιήθηκε, επίσης, ο μύθος τού Προκρούστη, διαχρονικό σύμβολο ακρωτηριασμού τού "Άλλου", που στόχο έχει να τον φέρουμε στα μέτρα μας.

Το πρόγραμμα, όμως, δεν έμεινε στη σκοτεινή πλευρά των λέξεων που πληγώνουν. Η δρ Καμηλάκη πέρασε στις λέξεις "που χαμογελούν", στις λέξεις που δείχνουν σεβασμό και αποδοχή στην ιδιαιτερότητα τού άλλου. Ώθησε τα παιδιά να σκεφτούν τη διαφορά ανάμεσα σε ζεύγη, όπως "χοντρέλα" και "εύσωμη", "λαθρομετανάστης" και "παράτυπα μετανάστης". Η επιλογή ανάμεσα στον πρώτο (στιγματιστικό) και στον δεύτερο (κατάλληλο/γλωσσικώς ορθό) όρο κάθε ζεύγους αποδεικνύει την απόφασή μας να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα ως όπλο συμβολικής εξόντωσης ή ως εργαλείο επικοινωνίας και προσέγγισης.

Το εκπαιδευτικό αυτό εργαστήριο έδωσε το έναυσμα για συζήτηση ανάμεσα σε μικρούς και μεγάλους, έτσι ώστε οι μαθητές μας να κατανοήσουν, να ερμηνεύσουν και, τελικά,να καταφέρουν να «αφοπλίσουν» την απειλή τού λεκτικού εκφοβισμού, που δυστυχώς αποτελεί συχνό φαινόμενο της σύγχρονης εποχής. Γιατί όταν οι λέξεις αλλάζουν, σταδιακά ατονούν και οι στάσεις που τις υποστηρίζουν.
Υπεύθυνη καθηγήτρια: κ. Σοφία Γρατσία, Φιλόλογος και Διευθύντρια του Σχολείου μας.

βιωματικό εργαστήριο

Γλώσσα

διαφορετικότητα

εκφοβισμός