Αρχέτυπα του λόγου και της ζωής.
Αμετάθετα σύμβολα της ελληνορθόδοξης παιδείας.
Μέγας Βασίλειος: Ένδοξος νους, οικουμενικός δάσκαλος, πατέρας του μοναχισμού, προστάτης των πενήτων, το τέλειο πρότυπο επισκόπου.
Γρηγόριος ο Θεολόγος: Η Θεία φωνή, ο παγκόσμιος λαμπτήρ, φωστήρας της ορθοδόξου πίστεως.
Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Ο κήρυκας του ελέους, ο φωτισμένος οφθαλμός της μετάνοιας, ο κανών της δικαιοσύνης.
Άνδρες σοφούς και επιστήμονες συνετούς τιμά η εκκλησία μας στην εόρτια σύναξη της 30ης Ιανουαρίου. Τρεις ζωντανές και κορυφαίες παρουσίες στον πνευματικό χώρο της οικουμενικής ορθοδοξίας. Ανυποχώρητοι μαχητές της δικαιοσύνης και της αλήθειας όπως η ίδια η ιστορία τους καταξίωσε. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς; Της ψυχής την καθαρότητα; Του σώματος τον αγιασμό; Την χρηστότητα των τρόπων; Την λαμπρότητα του βίου; Την ευκοσμία των ηθών; Την άσαρκον πολιτείαν; Τους διωγμούς; Τους πολέμους; Τους κινδύνους; Τον θάνατο;
«Θεριά οι άνθρωποι, δεν μπορούν το φως να σηκώσουν. Δεν είναι η αλήθεια πιο χρυσή απ’ την αλήθεια της σιωπής. Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν.» Κ. Βάρναλης
Είναι η γιορτή της Παιδείας. Είναι μια γιορτή σύνθεσης και σύζευξης. Σύνθεση και σύζευξη και όχι διαχωρισμός και αποκλεισμός. Δίδαγμα και μήνυμα απολύτως διαχρονικό και πάντα επίκαιρο. Να πανηγυρίσουμε την μνήμη τους όπως αυτοί την ορίζουν: «για τους πνευματικώς εορτάζειν». Στο πρόσωπό τους ατενίζουμε τον επιτυχημένο και αρμονικό σύνδεσμο του ελληνισμού και του χριστιανισμού. Εχάρισαν στον κόσμο, όχι μόνο το ευ ζην αλλά και το «εσχατολογικώς ευ ζην». Και αυτής της κληρονομιάς είμαστε κληρονόμοι.
«Θεριά οι άνθρωποι, δεν μπορούν το φως να σηκώσουν. Δεν είναι η αλήθεια πιο χρυσή απ’ την αλήθεια της σιωπής. Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν.» Κ. Βάρναλης
Είναι η γιορτή της Παιδείας. Είναι μια γιορτή σύνθεσης και σύζευξης. Σύνθεση και σύζευξη και όχι διαχωρισμός και αποκλεισμός. Δίδαγμα και μήνυμα απολύτως διαχρονικό και πάντα επίκαιρο. Να πανηγυρίσουμε την μνήμη τους όπως αυτοί την ορίζουν: «για τους πνευματικώς εορτάζειν». Στο πρόσωπό τους ατενίζουμε τον επιτυχημένο και αρμονικό σύνδεσμο του ελληνισμού και του χριστιανισμού. Εχάρισαν στον κόσμο, όχι μόνο το ευ ζην αλλά και το «εσχατολογικώς ευ ζην». Και αυτής της κληρονομιάς είμαστε κληρονόμοι.
Στη μνήμη τους δεν είναι μόνο χρέος τιμής να θυμηθούμε τη συμβολή τους στον οικουμενικό πολιτισμό, είναι ανάγκη να τους συμβουλευτούμε για να φωτίσουμε λίγο τη σκέψη μας. Γιατί συνδυάζουν την πράξη με την θεωρία, τη βίωση του Ευαγγελίου με τη γνώση. Ο ανθρωπισμός τους υπήρξε πρωτοφανής, ανιδιοτελής, ολοκληρωμένος, συγκεκριμένος, οδηγητικός. Η ελληνορθόδοξη παράδοσή μας τους θέλει σοφούς δασκάλους, επιστήμονες των θείων και των ανθρωπίνων πραγμάτων, εραστές της σοφίας αλλά και παιδευτές του βίου, της αληθινής σοφίας και της σωστής διδαχής που διορθώνει τα ήθη, μεταμορφώνει τον κόσμο και ολοκληρώνει τον άνθρωπο.
Σε μια εποχή που η παιδεία μας κάνει την αυτοκριτική της και ανασυντάσσεται αναζητώντας τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική της αναβάπτιση επιβάλλεται όσο ποτέ η αναβάπτισή της να πραγματωθεί στη σκέψη και το λόγο αλλά και τα οράματα «των ένθεων και σοφών διδασκάλων». Για το λόγο και μόνο αυτό σωστή παιδεία είναι αυτή που ούτε τα της κοσμικής σοφίας αγνοεί, ούτε τα «της θεογνωσίας νάματα» παραβλέπει. Ως εκ τούτου ο λόγος των πατέρων της εκκλησίας θα είναι πάντοτε επίκαιρος, πάντοτε χρήσιμος για μια παιδεία και εκπαίδευση που φιλοδοξεί να συμβάλλει στην υπέρβαση των δυσκολιών που μαστίζουν το σύγχρονο μεταμοντέρνο άνθρωπο και την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία στην οποία ζει.
Σε μια εποχή που η παιδεία μας κάνει την αυτοκριτική της και ανασυντάσσεται αναζητώντας τον εκσυγχρονισμό και την ποιοτική της αναβάπτιση επιβάλλεται όσο ποτέ η αναβάπτισή της να πραγματωθεί στη σκέψη και το λόγο αλλά και τα οράματα «των ένθεων και σοφών διδασκάλων». Για το λόγο και μόνο αυτό σωστή παιδεία είναι αυτή που ούτε τα της κοσμικής σοφίας αγνοεί, ούτε τα «της θεογνωσίας νάματα» παραβλέπει. Ως εκ τούτου ο λόγος των πατέρων της εκκλησίας θα είναι πάντοτε επίκαιρος, πάντοτε χρήσιμος για μια παιδεία και εκπαίδευση που φιλοδοξεί να συμβάλλει στην υπέρβαση των δυσκολιών που μαστίζουν το σύγχρονο μεταμοντέρνο άνθρωπο και την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία στην οποία ζει.
Υ.Γ.: Στα χρόνια του διαφωτισμού, το ανθρωπολογικό μοντέλο που κυριάρχησε εξέφρασε ο Ντεκάρτ με την παροιμιώδη φράση «σκέφτομαι άρα υπάρχω».
Σήμερα το μοντέλο αυτό ίσως να συνοψίζεται στη φράση «καταναλώνω άρα υπάρχω». Η εκκλησία μεταβαίνει σε ένα άλλο μοντέλο που θα μπορούσε να εκφραστεί μέσα από το «συμπάσχω άρα υπάρχω» και αυτό το αντιπροσωπεύει στη δική μας παράδοση ο Άγιος. Της εκκλησίας το μοντέλο πραγμάτωσαν οι τρεις Ιεράρχες χωρίς η επιστημοσύνη τους να τους περιχαρακώσει στη μοναξιά των επιτευγμάτων τους. Παρέμειναν συμπάσχοντες προς τον ανθρώπινο πόνο τον οποίο θεράπευσαν με εργαλεία τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους. Πίστη και επιστήμη, λοιπόν, ως πολιτιστικά και πνευματικά αλληλοσυμπληρούμενα μεγέθη πρέπει να διακονούν την μοναδικότητα του ανθρωπίνου προσώπου.
Σήμερα το μοντέλο αυτό ίσως να συνοψίζεται στη φράση «καταναλώνω άρα υπάρχω». Η εκκλησία μεταβαίνει σε ένα άλλο μοντέλο που θα μπορούσε να εκφραστεί μέσα από το «συμπάσχω άρα υπάρχω» και αυτό το αντιπροσωπεύει στη δική μας παράδοση ο Άγιος. Της εκκλησίας το μοντέλο πραγμάτωσαν οι τρεις Ιεράρχες χωρίς η επιστημοσύνη τους να τους περιχαρακώσει στη μοναξιά των επιτευγμάτων τους. Παρέμειναν συμπάσχοντες προς τον ανθρώπινο πόνο τον οποίο θεράπευσαν με εργαλεία τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους. Πίστη και επιστήμη, λοιπόν, ως πολιτιστικά και πνευματικά αλληλοσυμπληρούμενα μεγέθη πρέπει να διακονούν την μοναδικότητα του ανθρωπίνου προσώπου.
Η Διευθύντρια Ο Σύλλογος Καθηγητών
