Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου…

Την Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 2023 είχαμε την ευκαιρία να ευφρανθούμε, η Α΄ και η Β΄ τάξη τού Β΄ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού, όχι βέβαια πίνοντας οίνο, αλλά παρακολουθώντας την ταινία «ARCADIA 1900 CHAMPAGNE D’ORIENT» τού Κώστα Σπυρόπουλου. Η υπόθεση τής ταινίας είναι η άνοδος, ο θρίαμβος και η πτώση τής οικογενειακής Οινοποιίας των Αδελφών Παπανικολάου από την Αρκαδία, οι οποίοι ήθελαν να μετατρέψουν το οροπέδιο της Τρίπολης σε μια Καμπανία τής Ανατολής... Το όραμά τους δεν ήταν μια υπερφίαλη επιδίωξη, καθώς βασιζόταν στην απόλυτη ταύτιση-ομοιότητα τής επαρχίας Καμπανία τής Γαλλίας με το οροπέδιο τής Μαντινείας σε ό,τι αφορά τη σύσταση τού εδάφους, το μικροκλίμα, το υψόμετρο και, ιδίως, την καλλιέργεια τής αρωματικής ποικιλίας "φιλέρι".

Ο σκηνοθέτης ανακάλυψε πρωτότυπο κινηματογραφικό υλικό γυρισμένο στην Ελλάδα από το 1916 έως το 1927, από Μαγυάρους, Γάλλους και Έλληνες οπερατέρ, το οποίο προβάλλεται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Η σύνθεση αρχειακού υλικού με σύγχρονες αναπαραστατικές σκηνές και οι ερμηνείες των ηθοποιών έφεραν διακρίσεις στην ταινία σε 27 διεθνή φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Είχαμε την τιμή να μας μιλήσει προσωπικά ο κ. Κώστας Σπυρόπουλος, σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας, για το πώς και το γιατί δημιούργησε την ταινία αυτή. "Όλα ξεκινούν από την περιέργεια", μας είπε... Κάθε καλοκαίρι πήγαινε διακοπές στην Τρίπολη. Παρατηρούσε το Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο και του γεννήθηκε η απορία: "ποιο θα μπορούσε να είναι το κοινό ενός θεάτρου μιας επαρχιακής πόλης;". Η απορία του μεγέλωσε, όταν μεγαλύτερος διάβαζε σε παλαιές τοπικές εφημερίδες ότι εκεί δίδονταν παραστάσεις Λυρικής σπουδαίων Ιταλών συνθετών και ότι, όπως διάβασε σε μια διδακτορική διατριβή τής κ. Μάτας Κοτσιώνη, διευθυντές τής ορχήστρας στο Μαλλιαροπούλειο ήταν δύο Ιταλοί και ενας Μαγυάρος-Ουγγρος, μουσουργοί. Ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση του έκανε ότι υπήρξαν αντιδράσεις από εντοπίους: "γιατί να ανεβαίνουν μόνο έργα Ιταλών κι όχι άλλων σπουδαίων συνθετών;" Και διάβαζε στις εφημερίδες τής εποχής ονόματα συνθετών που γνώριζαν και κατονόμαζαν οι παλαιοί φιλόμουσοι Τριπολιτσιώτες. Έντονη περιέργεια του γεννήθηκε: "Πώς στην πόλη αυτή, την επαρχιακή, αναπτύχθηκε αυτό το επίπεδο πολιτισμού;" Αυτό ήταν το ερέθισμα στην προσπάθειά του να ανακαλύψει την αστική τάξη, τους εμπόρους και τους επιχειρηματίες, οι οποίοι βίωναν, αν δεν δημιουργούσαν κιόλας, αυτή την πολιτισμική συνθήκη. Έτσι, στράφηκε στην έρευνα για την οινοποιία στην περιοχή.

Έψαξε και βρήκε πριν από λίγα χρόνια ονόματα μεγάλων οικογενειών τής Οινοποιίας που θα είχαν τη δυνατότητα επαφής με το εξωτερικό. Η έρευνα κράτησε οκτώμισι χρόνια. Στη Γεννάδειο βιβλιοθήκη βρήκε τα πρώτα στοιχεία τής οικογένειας Παπανικολάου. Ο Βασίλειος Παπανικολάου σπούδασε οινοποιία στη Γαλλία. Τον έστειλε επί τούτω ο πατέρας του, ακολουθώντας το παράδειγμα τού Ανδρέα Γεωργιάδη. Ο Γεωργιάδης, όπως τεκμηρίωσε η έρευνα της καθηγήτριας κ. Χριστίνας Αγριαντώνη, ήταν ένας εκ των τεσσάρων Ελλήνων υποτρόφων που έστειλε ο Αλ. Μαυροκορδάτος στη Γαλλία για να σπουδάσουν γεωπονία. Η έρευνα τού κ. Σπυρόπουλου συνεχίστηκε σε όλες τις βιβλιοθήκες των γεωπονικών σχολών τής πατρίδας μας και σε όλα τα πρακτικά των διεθνών εκθέσεων και οινολογικών συνεδρίων στα οποία είχε πάρει μέρος ο Β. Παπανικολάου.

Συνδυάζοντας ο Β. Παπανικολάου τις εμπειρικές και επιστημονικές περί οινοποιίας γνώσεις του, πέτυχε και πρότεινε την οινοποίηση χωρίς θείο, ως συντηρητικό. Η ποικιλία φιλέρι της περιοχής βγάζει κρασί με χαμηλά γράδα, τα οποία παράγουν στη ζύμωση αρκετό διοξείδιο τού άνθρακα. Το διοξείδιο είναι συντηρητικό αλλά σε αυτό οφείλονται και οι φυσαλίδες τού αφρώδους οίνου. Παρατηρώντας ο Παπανικολάου ότι η Τεγέα ως προς τη σύσταση τού εδάφους και ως προς το μικροκλίμα μοιάζει με την Καμπάνια, σκέφτηκε ότι θα μπορούσε η Αρκαδία να γίνει η "Καμπανία τής Ανατολής". Να παράγεται εκεί, δηλαδή, αφρώδης οίνος ισάξιος, ίσως και καλύτερος, τού Καμπανίτη, αφού ο αρκαδικός δεν είχε και θείο η εν γένει θειώδη.

Ο κ. Σπυρόπουλος τόνισε ότι χωρίς τη σχεδόν εθελοντική συνεισφορά όλων των συντελεστών τής παραγωγής η ταινία αυτή δεν θα είχε πραγματοποιηθεί. Στο τέλος τής προβολής απευθυνόμενος στους μαθητές μας είπε ότι οι ιδέες τού Παπανικολάου είναι σαν τις ιδέες τού Αλέξανδρου Παπαναστασίου, του πατέρα τής δημοκρατίας. Από τις περιπέτειες και την άδοξη κατάληξη τού εγχειρήματος και της ζωής του καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλες είναι οι επιπτώσεις τής πολιτικής αστάθειας στη ζωή των ανθρώπων. Ότι είναι πολύ σημαντικό πράγμα μια νεοφυής επιχείρηση να είναι και ιδιοφυής υπό την έννοια τού να συνδυάζει την εφαρμογή συγχρόνων μεθόδων καλλιέργειας και επεξεργασίας με παραγωγή νέας γνώσης.

Τόνισε, επίσης, στους μαθητές την αξία τής έρευνας και τού διαβάσματος και ότι η αξία μπορεί να μεταφράζεται σε επαγγελματική και οικονομική επιτυχία. Θεματοφύλακας αυτής τής αξίας είναι η αγάπη τής οικογένειας και η αγάπη για την οικογένεια, αλλά, ταυτόχρονα, να έχουν κατά νου ότι η πατριαρχική οικογένεια τής εποχής έθετε και όρια στην ανάπτυξη των μελών της, περιορισμούς τους οποίους ήρε η εξέλιξη των νοοτροπιών και η ισοτιμία των γυναικών.

Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Βελισσάριο Κοσσυβάκη για τη φιλοξενία στο σινεμά "STUDIO new star art cinema" και τους συνοδούς καθηγητές κ. Σοφία Ραπτάκη (Υποδιευθύντρια), Ιωάννη Λιγνάδη, Αχιλλέα Παπαθανασίου, Ευθύμιο Κάτσικα, Δήμητρα Ραμπαούνη, Δανάη Κουτρουμάνου, Ιωάννη Καργάκο και Αντώνη Παπαχρήστου.